28 sierpnia, w berlińskich obchodach stulecia Związku Polaków w Niemczech, wzięło udział około 120 gości z Polski i z Niemiec. Wśród nich m.in. sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Andrzej Dera, prezes Trybunału Konstytucyjnego Julia Przyłębska, sekretarz stanu w MSZ Szymon Szynkowski vel Sęk, były ambasador prof. Andrzej Przyłębski, prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych Tadeusz Pilat, posłowie i senatorowie, parlamentarzyści z Bundestagu, a także przedstawiciele oddziałów terenowych ZPwN. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” reprezentowali prezes Dariusz Piotr Bonisławski i dyrektor zarządzający ds. programowych Zenka Bańkowska
Uroczystości rozpoczęły się złożeniem kwiatów w Miejscu Pamięci w Ploetzensee (Gedenkstätte Plötzensee) poświęconym ofiarom narodowego socjalizmu z kraju i z zagranicy. W latach 1933–1945 stracono tam po niesprawiedliwych wyrokach nazistowskiego sądownictwa niemal 3000 osób. Wśród nich znajdowało się 253 Polaków. Następnie uczestnicy uroczystości udali się na mszę św. w Bazylice św. Jana w Berlinie, której przewodniczył Rektor Polskiej Misji Katolickiej w Niemczech ksiądz dr Michał Wilkosz.
Podczas uroczystości w ambasadzie RP w Berlinie medalem Bene Merito (łac. Dobrze Zasłużonemu) – nadawanym przez Ministra Spraw Zagranicznych za działalność wzmacniającą Polskę na arenie międzynarodowej – odznaczono charyzmatyczną wiceprezes ZPwN Annę Wawrzyszko, przewodniczącego Rady Naczelnej Związku dr Edwarda Kieyne i księdza dr Jacka Bystronia, zaangażowanego w działalność polonijną proboszcza polskiej parafii w Hamburgu. W ubiegłym roku odznaczony tym medalem został prezes Związku Józef Malinowski.
Gratulacje Z okazji setnej rocznicy powstania Związku Polaków w Niemczech na ręce Zarządu ZPwN napłynęły liczne słowa uznania, gratulacje, listy z podziękowaniami od instytucji, osób ważnych i bardzo ważnych, ale także od zwykłych obywateli doceniających dorobek i znaczenie tej organizacji. Obok prezydenta i prezesa PiS gratulacje nadeszły także od premiera, ministrów oraz z senatu RP. Część z nich odczytano na uroczystości.
Prezydent Andrzej Duda napisał: „Powstanie Związku Polaków w Niemczech to jedno z ważniejszych wydarzeń w historii polskiej emigracji (...). Dobre sąsiedztwo oraz przyjazna współpraca między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec to obopólne życzenie obu naszych krajów – dlatego trzeba je nieustannie wypełniać istotną treścią. Sądzę, że Związek Polaków w Niemczech może i powinien odegrać tu ważną, pozytywną rolę”.
Prezes Jarosław Kaczyński napisał: „Pragnę na ręce obecnych tu Państwa złożyć moje gorące podziękowania dla całej Wspólnoty Związku Polaków w Niemczech za Państwa pełne poświęcenia starania na rzecz Polskiej Społeczności w Republice Federalnej Niemiec oraz podtrzymywania jej związków z Macierzą. Niech Pięć Prawd Polaków spod znaku Rodła prowadzi Związek przez kolejne sto lat. Proszę przyjąć moje najserdeczniejsze: Szczęść Boże!”
Na spotkaniu w siedzibie Ambasady RP goście honorowi Jubileuszu wygłosili przemówienia, była to też okazja do pogłębionych refleksji. Prezes Wspólnoty Polskiej Dariusz Piotr Bonisławski w krótkiej rekapitulacji stwierdził:
„Przewodniczący Związku Stanisław Sierakowski chcąc spełnić pokładane w organizacji nadzieje pisał, że złączyć się musimy we wspólnej pracy, jeśli nie chcemy utracić wiary ojczystej języka polskiego i kultury rodzimej. I tak też się stało pokonano liczne spory o kształt organizacji, żeby sprostać ambitnym wyzwaniom. Jak będą trudne nie spodziewali się nawet najwięksi pesymiści mimo demokratycznego ustroju ówczesnych Niemiec prześladowanie i bezprawie było chlebem codziennym działaczy i członków. Interweniowało Państwo Polskie interweniował Kościół…. bez większych rezultatów, bo to była dopiero zapowiedź prawdziwych represji jakie nadeszły wraz z napaścią na Polskę. Więzienia, tortury, na końcu śmierć można by powiedzieć, że to klasyczna droga jaką przechodził niejeden działacz Związku Polaków w Niemczech w tych ponurych latach. Po 1945 Związek wznowił działalność, ale do dziś Polacy nie uzyskali statusu mniejszości nie mówiąc już o reprezentacji sejmowej jaką cieszy się mniejszość niemiecka w Polsce. To niejedyne problemy, o rozwiązanie których walczą kolejni następcy Stanisława Sierakowskiego i jego współpracowników, ale przecież te sto lat nie z samych cierpień i kłopotów zbudowane. Dzięki wytrwałości i zapobiegliwości setek liderów i aktywnych działaczy, księży, nauczycieli, prawników, artystów funkcjonuje mniejszość polska w Niemczech wspaniale podtrzymując znajomość mowy ojczystej w szkołach polonijnych różnych typów, propagując kulturę polską wreszcie stojąc na straży wiary naszych ojców”.
Wręczają prezesowi Józefowi Malinowskiemu najwyższe wyróżnienie Stowarzyszenia prezes Bonisławski powiedział: „Za to wszystko za te sto lat cierpień i prześladowań, ale też niestrudzonej pracy na rzecz Polskości w imieniu Waszego stałego i wiernego Partnera Stowarzyszenia Wspólnota Polska składam niski pokłon i podziękowania. Zaszczytem jest wręczyć potwierdzenie tego efektywnego partnerstwa jakim jest nasz medal 30-lecia nadany Związkowi Polaków w Niemczech przez Radę Krajową Stowarzyszenia"
Prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych, wręczając Józefowi Malinowskiemu i Annie Wawrzyszko Medal i Dylom Honorowy EUWP powiedział:
„Związek Polaków w Niemczech spod Znaku Rodła ma wśród Polonii niemieckiej szczególną wagę, jest to bowiem jedyny świadek prawdziwej historii Polaków w Niemczech. Blisko dwa miliony Polaków w Niemczech po pierwszej wojnie światowej stworzyło potężną, znakomicie funkcjonująca strukturę, której los tragicznie przerwała faszystowska ustawa Göringa, rozstrzelanie i zesłanie do obozów koncentracyjnych działaczy Związku oraz rabunek związkowego mienia. Polacy utracili wtedy status mniejszości narodowej. Rachunek tych krzywd nigdy nie został wyrównany. Należy podkreślić to, co w kontekście obecnej sytuacji jest najważniejsze: wtedy Polacy w Niemczech byli zjednoczeni. Tego wyraźnie brakuje dzisiaj bardzo licznej, lecz rozbitej Polonii niemieckiej. Zachęcam wszystkich do partnerskiego łączenia się ponad podziałami, bo razem możecie więcej. Pamiętajmy, że podstawą odzyskania statusu mniejszości narodowej jest historyczne jej uzasadnienie, a to jest możliwe jedynie w oparciu o Związek Polaków w Niemczech spod Znaku Rodła. Nagradzamy Wasz Związek za dbałość o prawdę historyczną oraz walkę o odzyskanie należnych wam praw i majątku”.
Dbając o historię organizatorzy jubileuszu nie zapomnieli o przyszłości, czyli o młodzieży. Wszyscy goście uroczystości udali się n boisko, gdzie od dwóch dni odbywał się międzynarodowym turnieju piłkarskim dla młodych piłkarzy, zorganizowanym z okazji 100-lecia Związku Polaków w Niemczech „Rodło”, uczestniczyło 30 drużyn z 7 europejskich krajów, w tym 12 drużyn z Polski, w sumie 350 zawodników. Puchar „Rodła” zdobyła drużyna Śląska Wrocław. Wyrażono szczególne podziękowania dla organizatorów: Polonii United, fundacji „Ja Też Mam Marzenia” Tomasza Popieli oraz Geralda Prelli.
27 sierpnia 1922 roku spotkali się Centralne obchody w Berlinie w Berlinie przedstawiciele największych organizacji polskich w Niemczech z zamiarem utworzenia reprezentującego je związku. Uchwalono projekt statutu i wybrano tymczasowe władze. Już 3 grudnia 1922 roku odbyło się pierwsze Walne Zebranie. Delegaci przyjęli statut, wybrali Radę Naczelną oraz Zarząd Główny, który tego samego dnia zarejestrował Związek Polaków w Niemczech, z główną siedzibą w Berlinie. Związek reprezentował Polaków, obywateli Niemiec i polskie stowarzyszenia wobec władz niemieckich. Zdobył on dla Polaków, do dzisiaj ważne, pełne prawa mniejszości narodowej. Posiadał swoich reprezentantów w sejmie pruskim, sejmikach krajowych i radach miejskich. ZPwN patronował działającym na terenie Niemiec polskim organizacjom społecznym, gospodarczym i oświatowo-kulturalnym, m.in.: Zjednoczeniu Zawodowemu Polskiemu, Związkowi Polskich Towarzystw Szkolnych, Związkowi Spółdzielni Polskich w Niemczech, Związkowi Akademików Polskich w Niemczech, Związkowi Harcerstwa Polskiego w Niemczech. W roku 1924 Związek Polaków w Niemczech zainicjował utworzenie Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech. Z inicjatywy ZPwN powstał Centralny Bank Spółdzielczości Polskiej, tzw. Bank Słowiański, z siedzibą w Berlinie. Odegrał on ważną rolę w finansowaniu Związku i działań Polaków w Niemczech. Polacy mieli wówczas swoje spółki rolno-handlowe, spółdzielnie i zjednoczenia zawodowe, drukarnie, gazety, szkoły, bursy, instytucje opieki socjalnej, stowarzyszenia kulturalne, zespoły artystyczne oraz kluby sportowe. Związek katalogował akty bezprawia dokonywane na członkach mniejszości polskiej, zarówno w czasach Republiki Weimarskiej, jak i nazistowskiej III Rzeszy Niemieckiej. Udzielał pomocy poszkodowanym i ich rodzinom oraz reprezentował ich interesy przed niemieckimi sądami. Organem prasowym Związku od 1 lipca 1924 roku był „Biuletyn”, przemianowany niecały rok później na „Polaka w Niemczech”. Wydawano także gazety o zasięgu regionalnym, odpowiadające organizacyjnym dzielnicom Związku: „Nowiny Codzienne” (Śląsk), „Dziennik Berliński”, „Naród“(Westfalia, Nadrenia), „Gazeta Olsztyńska”, „Głos Pogranicza i Kaszub“. W roku 1930 r. ZPwN liczył 45 tys. członków. W roku 1932, na dziesięciolecie ZPwN, jako symbol Związku przyjęto znak Rodła. Symbol odpowiada kształtowi biegu rzeki Wisły z zaznaczonym Krakowem, kolebką kultury polskiej i symbolem trwania oraz ciągłości Państwa Polskiego. Autorką znaku jest artystka, działaczka Związku – Janina Kłopocka (1904–1982). 6 marca 1938 roku, wobec wzmagających się prześladowań Polaków, zwołano I Kongres Polaków w Niemczech, w którym wzięło udział ok. 5 tys. delegatów. Podczas kongresu, obradującego w Teatrze Ludowym w Berlinie, uchwalono „Pięć prawd Polaka”: 1. Jesteśmy Polakami, 2. Wiara Ojców naszych jest wiarą naszych dzieci, 3. Polak Polakowi bratem, 4. Co dzień Polak Narodowi służy, 5. Polska Matką naszą – nie wolno mówić o Matce źle. Po dojściu Hitlera do władzy członkowie Związku Polaków w Niemczech znaleźli się na specjalnej liście „wrogów Rzeszy”. Na jej podstawie jeszcze przed wybuchem wojny rozpoczęto masowe aresztowania. Część działaczy rozstrzelano, a około czterech tysięcy trafiło do obozów koncentracyjnych, m.in. w Sachsenhausen, Dachau i Buchenwaldzie. W lutym 1940 r. na mocy „Dekretu Goeringa” pozbawiono Polaków statusu mniejszości narodowej, zdelegalizowano Związek Polaków w Niemczech, a jego majątek skonfiskowano. Zrabowanego majątku nigdy nie zwrócono, tak jak nie przywrócono Polakom statusu mniejszości narodowej. Kwestia zaboru majątku Związku Polaków w Niemczech – najstarszej organizacji polonijnej, która obchodzi właśnie swoje stulecie – jest niesłychanie istotna, gdyż organizacja ta dysponowała przed wojną ogromnym majątkiem, szacowanym obecnie w dziesiątkach milionów euro. Polacy mieszkający w Niemczech mogli wtedy z tego majątku korzystać, obecnie takiej możliwości nie mają. Po 1945 roku Związek został reaktywowany i ponownie zarejestrowany, z siedzibą w Bochum. Z uznaniem należy zauważyć, że konsekwentnie dąży on do odzyskania przez grupę polską w Niemczech należnej jej pozycji.
Wśród najważniejszych obecnie celów ZPwN wymienia m.in. jednoznaczne uregulowanie sprawy instytucjonalnego finansowania organizacji polskich w Niemczech na tych samych zasadach, na jakich Rzeczpospolita Polska finansuje mniejszość niemiecką w Polsce, odszkodowanie za zagrabiony w 1940 roku majątek Związku Polaków w Niemczech oraz przywrócenie Polakom w Niemczech statusu mniejszości narodowej, zabranego 27 lutego 1940 roku na mocy tzw. "Dekretu Goeringa".
Do sukcesów ostatnich lat działalności ZPwN można zaliczyć oddanie stronie polskiej jednego z wielu skonfiskowanych w czasie wojny budynków - "Domu Polskiego" w Bochum. Rząd niemiecki zagwarantował na remont budynku dwa miliony euro. Prace się rozpoczęły, remont trwa.
Pierwszym prezesem Związku Polaków w Niemczech został Stanisław Sierakowski (1922–1933), następców było dwunastu, a od roku 2013 do dziś funkcję tę pełni Józef Malinowski.
Opracowanie tekstu EUWP na podstawie źródeł: http://www.zpwn.org,
„Moje Miasto” nr 92, Polonijna Agencja Informacyjna, ZPwN, Wiki,
PMK Hamburg, M. Legieć. KG Monachium, zdjęcia Piotr Płonka PePe-TV
Informacja: Europejska Unia Wspólnot Polonijnych
PODZIEL SIĘ INFORMACJĄ
Informujemy, że publikowane na stronach niniejszego serwisu treści mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią oferty w rozumieniu przepisów prawa cywilnego. Właściciel serwisu dokłada starań, aby publikowane w tym serwisie treści były rzetelne i pomocne, jednakże nie ponosi żadnej odpowiedzialności za skutki działań podejmowanych w oparciu o te treści. W naszym serwisie umieszczone są łącza (linki) do innych serwisów internetowych. Informujemy, że nie ponosimy żadnej odpowiedzialności za treści zawarte w innych serwisach. Kopiowanie zawartości serwisu lub jej części bez pisemnej zgody właścicieli serwisu jest zabronione. Materiały zawarte na niniejszej stronie mogą być wykorzystywane lub rozpowszechniane jedynie w celach informacyjnych oraz wyłącznie z notą o prawach autorskich oraz ze wskazaniem źródła informacji. Kopiowanie i nieautoryzowane użycie kodu źródłowego lub fragmentów autorskiego oprogramowania - zabronione.
