Miesiąc lipiec był miesiącem pamięci o kaźni profesorów lwowskich w 1941 roku. Corocznie odbywają się w wielu miastach Polski uroczystości upamiętniające tę haniebną niemiecką zbrodnię na lwowskich. Ten rok jest szczególny, gdyż w tym roku przypada 80 rocznica tragicznych wydarzeń na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie. Uroczystości odbyły się w Bytomiu, we Lwowie, w Wrocławiu i Lublinie.
4 lipca 1941 roku oddział Schöngartha dokonał na Wzgórzach Wuleckich egzekucji 22 profesorów uczelni lwowskich. Od kul niemieckich zbrodniarzy zginęli profesorowie: Tadeusz Boy-Żeleński, Antoni Cieszyński, Władysław Dobrzaniecki, Jan Grek, Jerzy Grzędzielski, Edward Hamerski, Henryk Hilarowicz, Władysław Komornicki, Włodzimierz Krukowski, Roman Longchamps de Bérier, Antoni Łomnicki, Witold Nowicki, Tadeusz Ostrowski, Stanisław Pilat, Stanisław Progulski, Roman Rencki, Stanisław Ruff, Włodzimierz Sieradzki, Adam Sołowij, Włodzimierz Stożek, Kasper Weigel, Roman Witkiewicz i Kazimierz Vetulani.
Tego dnia zbrodniarze niemieccy rozstrzelali też 18 dalszych osób, wśród których znajdowali się krewni uczonych i osoby przypadkowo zatrzymane w ich mieszkaniach. Zamordowano żony profesorów: Marię Grekową Jadwigę Ostrowską i Annę Ruffową.
Zamordowano synów i wnuków profesorów: Bronisława Longchamps de Bérier, Zygmunta Longchamps de Bérier, Kazimierza Longchamps de Bérier, AdamaMięsowicza, Jerzego Nowickiego, Andrzej Progulskiego, Eustachego Stożka, Emanuela Stożka, Adama Ruffa i Józefa Weigla.
Rozstrzelali też osoby przypadkowo znajdujące się w domach profesorów podczas aresztowania: Jerzego Grzędzielskiego, Eugeniusza Kosteckiego, Marię Reymanową, Tadeusza Tapkowskiego oraz przedsiębiorcę o nazwisku Walisch.
5 lipca rozstrzelani zostali: Katarzyna Demko i Stanisław Mączewski
11 lipca aresztowano i prawdopodobnie rozstrzelano Władysława Tadeusza Wisłockiego.
12 lipca rozstrzelani zostali profesorowie: Henryk Korowicz i Stanisław Ruziewicz.
26 lipca rozstrzelany został profesor Kazimierz Bartel, pięciokrotnie premier RP.
2 lipca w Bytomiu, obchody rozpoczęło złożenie kwiatów przed pomnikiem zamordowanych profesorów lwowskich i ich bliskich. Kwiaty złożyli: Prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych – Tadeusz Adam Pilat. Wiceprezydent Bytomia – Waldemar Gawron, Prezes Stefan Gajda i członkowie Zarządu Górnośląskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” oraz nauczyciele i uczniowie bytomskich szkół.
Po złożeniu kwiatów, w lokalu Górnośląskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Bytomiu rozpoczęło się międzynarodowe spotkanie online poświęcone pamięci o lwowskich profesorach i ich najbliższych zamordowanych 80 lat temu na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie.
W spotkaniu online prowadzonym przez prezesa Stefana Gajdę, skarbnika Alicję Brzan-Kłoś i członka zarządu Annę Dziadek udział wzięli:
- Tadeusz Pilat – prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych, jedyny żyjący potomek lwowskiej rodziny zamordowanego profesora Stanisaława Pilata kierownika Katedry Technologii Nafty i Gazów Ziemnych Politechniki Lwowskiej, jednego z głównych twórców polskiej petrochemii;
- Dr Jan Longchamps de Bérier – syn zamordowanego ostatniego rektora Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie i najmłodszy brat zamordowanych trzech synów profesora;
- Ks. Leszek Kryża - Dyrektor Zespołu Pomocy Kościołowi na Wschodzie przy Sekretariacie Konferencji Episkopatu Polski,
- Dr Andrzej Drogoń – z Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach;
- Teresa Pakosz – z Radia Lwów,
- Jadwiga Feifer – z Oddziału Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w Katowicach
- Wiktoria Laskowska-Szczur – Prezes Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie,
- Wiera Szerszeniowa – dyrektor Szkoły Średniej nr 10 im. Królowej Jadwigi we Lwowie.
4 lipca we Lwowie został oddany hołd polskim profesorom zamordowanym przez Niemców w tym mieście 80 lat temu. Polacy we Lwowie tradycyjnie zgromadzili się przy pomniku z listą ofiar tragedii, który w latach 90. staraniem rodzin pomordowanych postawiono w miejscu egzekucji. Uroczystość poprowadził prezes Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie Janusz Balicki, który przywitał przedstawicieli polskich organizacji, reprezentantów żołnierzy polskich stacjonujących na poligonie w Jaworowie oraz gości z Polski, wśród nich Zbigniewa Kosteckiego, działacza polonijnego, wieloletniego prezesa Kongresu Polonii Niemieckiej, którego ojciec został wtedy zamordowany.
Kwiaty pod pomnikiem na Wzgórzach Wuleckich złożyli przedstawiciele władz Lwowa, polscy dyplomaci i duchowni, reprezentanci uczelni lwowskich i polskich, a także mieszkańcy miasta. W imieniu Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie kwiaty złożyła Teresa Dutkiewicz. Zebrani uczcili pamięć zamordowanych minutą ciszy.
Były rektor Politechniki Śląskiej profesor Wojciech Zieliński przypomniał, że przedwojenni lwowscy profesorowie, którym udało się wyjechać do Polski, budowali środowiska akademickie w wielu miastach. – Czujemy się w obowiązku, aby co roku przyjeżdżać i składać im hołd – podkreślił Wojciech Zieliński.
Rektor Politechniki Lwowskiej profesor Jurij Bobało ocenił, że wspólne obchody pogłębiają relacje ukraińsko-polskie. – Przychodzimy tutaj nie po to, aby osądzać czy obrażać kogoś, ale dlatego, aby nie zapomnieć o tym, co się tutaj wydarzyło oraz aby to się więcej nie powtórzyło – powiedział rektor Politechniki Lwowskiej.
Okolicznościowe przemówienia wygłosili również: Konsul Generalna RP we Lwowie, Eliza Dzwonkiewicz i prezes TKPZL Emil Legowicz. Wspólnej modlitwie żałobnej przewodniczył o. Stanisław Kawa OFM Conv.
Tekst: EUWP na podstawie: Kurier Galicyjski; fot. Konstanty Czawaga
Od wielu lat każdego roku na początku lipca we Wrocławiu oddawany jest hołd ofiarom tej brutalnej zbrodni przez władze miasta, mieszkańców i przedstawicieli wrocławskich uczelni. Ci, którzy ocaleli z aresztowań i uniknęli kaźni, po wojnie przesiedleni do Wrocławia, tutaj budowali polską naukę na zgliszczach miasta zamienionego przez Niemców w twierdzę. Prezydent miasta Jacek Sutryk powiedział: Wrocław pamięta i czci pamięć o lwowskich profesorach. To miasto nie byłoby takie, jak jest obecnie, gdyby nie ci, którzy polegli w wojnie, ale także gdyby nie ci, którzy potem przyjechali, żeby tę akademickość Wrocławia tworzyć.
W pobliżu pomnika Martyrologii Profesorów Lwowskich, na placu przy budynku D-21 stanęła okolicznościowa wystawa „Kaźń Profesorów Lwowskich. Wzgórza Wuleckie 1941”, przygotowana przez wrocławski oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Prezentuje ona zdjęcia i biogramy zamordowanych profesorów. Ekspozycja będzie dostępna do końca sierpnia.
W piątek 2 lipca o godz. 9.00 czasu polskiego, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” (Centrum Historii Zajezdnia) oraz Narodowy Uniwersytet „Politechnika Lwowska” zorganizowali lwowsko-wrocławskie obchody online, aby wspólnie uczcić pamięć zamordowanych uczonych i ich bliskich. W spotkaniu uczestniczyły władze samorządowe Lwowa i Wrocławia, rektorzy uczelni lwowskich oraz wrocławskich i opolskich zrzeszonych w Kolegium Rektorów Uczelni Wrocławia i Opola. Gościem honorowym spotkania był dr Jan Longchamps de Bérier, jedyny ocalały syn rektora Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, prof. Romana Longchamps de Bérier, świadek aresztowania ojca i trzech starszych braci.
W spotkaniu wzięli udział m.in.: Eliza Dzwonkiewicz, konsul generalna RP we Lwowie, Lilia Onyczszenko-Szvec', kierownik zarządu ochrony środowiska historycznego Rady Miejskiej Lwowa, prof. Bohdan Aniszczyk, przewodniczący Rady Miejskiej Wrocławia, prof. Yurij Bobalo, rektor Narodowego Uniwersytetu „Politechnika Lwowska”, prof. Przemysław Wiszewski, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego, Kamilla Jasińska, kierownik Działu Wydawniczego Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” (Centrum Historii Zajezdnia), dr Vasyl Kmet’, dyrektor Biblioteki Naukowej Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki we Lwowie, dr hab. Andrij Bolyanovsky (Politechnika Lwowska), prof. Krzysztof Wronecki, dr Dariusz Lewera (Polskie Towarzystwo Historii Nauk Medycznych), dr Roman Kuźmin (Politechnika Lwowska), dr Marek Mutor (Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”), Nadiya Kozel (Biblioteka Naukowo-Techniczna Politechniki Lwowskiej), prof. Grzegorz Hryciuk (Uniwersytet Wrocławski). Spotkanie poprowadzili: dr hab. Natalia Chukhray, prorektor ds. nauki, pracy pedagogicznej i międzynarodowej Politechniki Lwowskiej i dr Marek Mutor, dyrektor Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” (Centrum Historii Zajezdnia).
W niedzielę 4 lipca, w 80. rocznicę kaźni na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie, o godz. 9:30 została odprawiona Msza św., w kościele Najświętszego Serca Jezusowego przy pl. Grunwaldzkim. Następnie na skwerze prof. K. Idaszewskiego złożono kwiaty pod pomnikiem Martyrologii Profesorów Lwowskich. Razem z przedstawicielami władz samorządowych, hołd ofiarom nazistów złożyli też reprezentanci wrocławskich uczelni, w tym i Uniwersytetu Przyrodniczego, którego trzon kadry w 1945 roku tworzyli uczeni ze Lwowa. W imieniu władz Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu kwiaty złożył prorektor uczelni, prof. Damian Knecht. Akademię Wojsk Lądowych reprezentowała delegacja na czele z Rektorem-Komendantem gen. bryg. prof. dr. hab. inż. Dariuszem Skorupką. Zabrzmiała salwa honorowa.
Tekst EUWP, na podstawie: https://pwr.edu.pl;
https://upwr.edu.pl/ ; https://zajezdnia.org/ ; fot. UMED
W niedzielę, 4 lipca odbyły się w Lublinie uroczystości upamiętniające 80. rocznicę mordu na profesorach lwowskich. Obchody rozpoczęły się o godzinie 12.00 złożeniem kwiatów przy Pomniku Rozstrzelanych Profesorów Lwowskich w pobliżu Biblioteki Głównej UMCS przy ul. Radziszewskiego.
O godzinie 16.00 w Kościele Rektoralnym pw. Wniebowzięcia NMP Zwycięskiej, przy ulicy Narutowicza została odprawiona msza święta w intencji zamordowanych profesorów oraz innych ofiar totalitaryzmu.
O godzinie 17.15 nastąpiło otwarcie na Placu Litewskim przed Pałacem Lubomirskich wystawy: „Profesorowie lwowscy. Zbrodnia nieosądzona”. Wystawa prezentuje historię poszukiwań 22 profesorów i docentów lwowskich aresztowanych na początku okupacji niemieckiej, w których ogromną rolę odegrała Karolina Lanckorońska, ostatnia przedstawicielka rodu. Ekspozycja powstała ze zbiorów Muzeum Narodowego w Lublinie, Państwowej Akademii Umiejętności, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Jana Longchamps de Berier, Rafała Kalinowskiego i zbiorów prywatnych. Autorem scenariusza wystawy jest Barbara Oratowska. Wystawa została sfinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu i będzie czynna do 30 września 2021 roku.
Następnie od godziny 17.30 w Pałacu Lubomirskich przy Placu Litewskim uczestnicy uroczystości wysłuchali wykładów dr Joanny Winiewicz-Wolskiej pt. „Professoressa Karla. Szkic do biografii Karoliny Lanckorońskiej” oraz prezentacji pt. „Idea i realizacja koncepcji Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej”, autorstwa dr. Marcina Gapskiego, zastępcy dyrektora Muzeum Narodowego w Lublinie.
Tekst EUWP na podstawie: https://radio.lublin.pl
https://www.lubelska.tv/; fot.Marcin Tokarski
Informacja: Europejska Unia Wspólnot Polonijnych
PODZIEL SIĘ INFORMACJĄ
Informujemy, że publikowane na stronach niniejszego serwisu treści mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią oferty w rozumieniu przepisów prawa cywilnego. Właściciel serwisu dokłada starań, aby publikowane w tym serwisie treści były rzetelne i pomocne, jednakże nie ponosi żadnej odpowiedzialności za skutki działań podejmowanych w oparciu o te treści. W naszym serwisie umieszczone są łącza (linki) do innych serwisów internetowych. Informujemy, że nie ponosimy żadnej odpowiedzialności za treści zawarte w innych serwisach. Kopiowanie zawartości serwisu lub jej części bez pisemnej zgody właścicieli serwisu jest zabronione. Materiały zawarte na niniejszej stronie mogą być wykorzystywane lub rozpowszechniane jedynie w celach informacyjnych oraz wyłącznie z notą o prawach autorskich oraz ze wskazaniem źródła informacji. Kopiowanie i nieautoryzowane użycie kodu źródłowego lub fragmentów autorskiego oprogramowania - zabronione.
